Para konulu filmler neredeyse yarı yarıya borsa ile ilgilidir. Wall Street kurtları, hisseler üzerinden yapılan vurgunlar, kimilerini borsaya sıkı sıkıya bağlarken kimilerini uzaklaştırıyor.
İşin şakası bir yana hisse senedi alıp satmak kazançlı yatırımlar arasındadır. Üstelik temettü ödemesi yapan hisseleri tercih ederek kazancınızı artırabilirsiniz. Yine de sırf temettü veriyor diye bir hissede kalmak doğru değildir.
Temettü dediğimiz şey, kar payı ödemesidir. Şirketler kazançlarını açıkladıktan sonra bir kısım karını yatırımcılar ile paylaşmak ister. Bunun sonucunda kar payı ödemesi yapacağını açıklar.
Bu koşullara göre elinizdeki hisse sayısı ile orantılı temettü ödemesi alırsınız. Ama temettü ödemesi yapacağını duyduktan sonra bir hisseyi almak yerine zaten onu bir süredir elinizde tutuyor olmanız daha karlıdır.
Bunun nedeni, temettü ödemesi sonrasında hissenin fiyatının aynı oranda gerileyecek olmasıdır.
Bunu şu şekilde açıklayalım:
Bir şirketin yüzde 30 oranında temettü açıkladığını ve elinizde 100 adet hissesi olduğunu düşünelim. Hisselerin değeri nominal değerle ölçülür ve bu da 1 liradır.
Yani 1 lira karşılığında 30 kuruş temettü alırsınız ve elinizde 100 adet hisse olduğu için 30 lira temettü almış olursunuz.
Hissenin temettü öncesinde 10 liradan kapanış yaptığını varsayalım. Dağıtılacak temettü 30 kuruş olduğu için dağıtım sonrasında hisse 9,80 lira fiyatla işleme başlayacaktır.
Bu nedenle sadece temettü için bir hisse senedini almamalısınız. Düzenli bir şekilde elinizde o hisseyi tutarak kazançlı çıkabilirsiniz.
Hisse Senedi Almak İçin Ne Yapmak Gerekir?
Hisse senedi alıp satmaya başlamak için sırasıyla önce aracı kurum seçmeniz gerekecek daha sonra seçtiğiniz aracı kurumdan yatırım hesabı açacak ve böylece ilk alım satımı yapmaya başlayabileceksiniz.
Hisse senedi almak ve satmak için aşamalar:
- Aracı kurum seçimi
- Yatırım hesabı açma
- Yatırım hesabına para yatırma
- İlk hisse senedi alım emrini verme
- İlk hisse senedi satış emrini verme
Şeklinde sıralanabilir fakat elbette detaylara da değineceğiz.
1. Aracı Kurumunuzu Seçin
Hisse senedi alım satımı yapmaya başlamak için ilk yapmanız gereken bir aracı kurum seçmenizdir. Dünyada ve ülkemizde yerel olarak aracılık faaliyetlerini yürüten pek çok kurum bulunmaktadır. Bu kurumların büyük bir çoğunluğu borsada alım satım işlemi yapabilecek gerekli izinlere sahiptir.
En basitinden bugün neredeyse çoğu banka borsada hisse senedi alım satım aracılığı yapmaktadır. Örneğin, Garanti BBVA, İş Bankası, Yapı Kredi ve ING gibi pek çok bankadan yatırım hesabı açarak hisse senedi alım satımı yapmanız mümkün olabilmektedir.
Piyasalarda alım satım yapmanıza olanak sağlayan bankalar dışında aracılarda vardır. Örneğin, İntegral Menkul, Işık FX ve Gedik Yatırım gibi kurumlar hisse senedi alım satımına aracılık yapabilmektedirler.
Bankalar ya da resmi kuruluşlar dışında aracı kurum seçiminde özellikle seçim yaptığınız kuruluşun Sermaye Piyasası Kurulu’ndan almış olduğu yetki belgesine sahip olduğundan emin olmanız çok önemlidir. Ayrıca, tekrar hatırlatacak olursak seçeceğiniz kurumun hisse senedi alım satım aracılığı yapabildiğine de emin olmanız gerekir.
Hisse senedi alım satımı yapabileceğiniz kurumların güncel listesini Borsa İstanbul’un resmi web adresindeki şu sayfa üzerinden görebilirsiniz. Buradaki aracı kuruluşlar vasıtasıyla bir yatırım hesabı açabilir hisse senedi alım ve satımı yapmaya başlayabilirsiniz.
2. Yatırım Hesabınızı Açın
Çalışmaya karar verdiğiniz aracı kuruluşu seçtikten sonra yatırım hesabı açmanız gerekecektir. Yatırım hesabı açmak da son derece basittir. İnternet üzerinden veya bankadan yatırım hesabı açacaksınız şubelerden, diğer kuruluşlardan hesap açacaksanız kurumların irtibat bürolarından fiziki olarak hesap açabilirsiniz. Aracı kurumlardan hesap açtığınız sırada çerçeve sözleşmesini ve risk bildirim formunun imzalamanız gerekir. Bu sözleşme ve formu imzaladığınızda hesap açılış işleminiz tamamlanır.
İmzalamanız gereken sözleşmelerin ne hakkında olduğu konusunda kısaca alt paragraflardan bilgi edinebilirsiniz.
Çerçeve sözleşmesi, birlikte çalışmak üzere olduğunuz aracı kurum ile sizin aranızda imzalanmalıdır. Sözleşme de alım-satım aracılığına yönelik olarak sizinle aracı kuruluş arasındaki genel ilişki ve hükümlere yer verilir. Bu sözleşmenin başlangıçta yalnızca bir kere imzalanması yeterlidir. İmzalanan sözleşme hükümlerine hem aracı kuruluşun hem de sizin uymanız gerekir.
Risk bildirim formu ise çalışacağınız aracı kurumun, yaptığınız veya yapmaya başlayacağınız işlemlerle ilgili riskleri detaylıca size açıklayan bir formdur. Bu formun içeriği Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenmektedir. Bu formun hesap açılısı sırasında yalnızca bir kere imzalanması yeterli olmaktadır.
Aracı kurum seçimi yaparken mutlaka ödeyeceğiniz komisyon oranı ve masraflar hakkında da bilgi almanız gerekir. Bu komisyon oranı ve masraflar serbestçe belirlendiğinden her aracı kurumda farklı olabilmektedir. Diğer yandan yatırım hesabınız için ‘saklama ücreti’ adı altında aracılar tarafından bir miktar ücrette tahsil edilebileceğinden bu konuda da aracı kurumunuzdan bilgi almayı unutmayın.
3. Yatırım Hesabınıza Para Yatırın
Yatırım hesabınızı açtıktan sonra hisse senedi almak için hesabınıza para yatırmanız gerekecektir. Almak istediğiniz hisse senedi fiyatının toplamı ve ödemeniz gereken komisyon tutarını yatırım hesabınızda bulundurmalısınız.
Yatırım hesabınıza para yatırmak için aracı kuruluşa para transferi yapabilir veya bankadan yatırım hesabı açmışsanız, vadesiz hesaplarınızdan yatırım hesabınıza para gönderimi yapabilirsiniz. Ayrıca hesabınıza para yatırabileceğiniz alternatif yöntemler hakkında aracı kurumunuzdan bilgi alabilirsiniz.
4. İlk Hisse Senedini Alın
Aracı kurum seçimi, hesap açılışı için gerekli form ve sözleşmelerin onaylanması ve yatırım hesabı açılışının tamamlanmasının ardından artık ilk hisse senedinizi almak üzere son adımı atabilirsiniz.
Hesabınızda satın almak istediğiniz hisse miktarıyla oluşacak tutar ve alınacak komisyon tutarı kadar bakiye bulunduğuna eminseniz artık ilk hissenizi kolayca alabilmeniz gerekir.
Çalıştığınız aracı kuruluşun web sitesi/uygulaması üzerinden yatırım hesabınıza giriş yaparak borsada işlem gören ve satın almak istediğiniz hisse senedini seçin. Seans saatleri içerisindeyseniz seçtiğiniz hisse senedinin güncel alış fiyatını göreceksiniz, seans saatleri dışındaysanız da hisse senedinin son işlem fiyatı karşınızda yer alıyor olacaktır.
Hisse senedini almak için aracı kuruluşa alım emri vermeniz gerekir. Serbest Fiyatlı Emir ve Limitli Emir olmak üzere iki şekilde alım emri verebilirsiniz.
Bunları açıklayalım:
Serbest fiyatlı emir, almak üzere olduğunuz hisse senedinin Borsa İstanbul’da oluşan fiyat üzerinden alımının serbestçe gerçekleşmesi için verilir. Örneğin, hisse fiyatı 18,56 TL olsa da 19,64 TL olsa da bu al demektir.
Limitli emir ise almak üzere olduğunuz hisse senedi için vermeye razı olduğunuz en yüksek fiyatı belirlediğiniz alımlar için verilir. Örneğin, hisse fiyatı 18,56 TL ise (ya da bu seviye gelirse) al, üstüne çıkarsa alma demektir. Limitli emirde alım fiyatını tamamen siz belirlersiniz. Belirlediğiniz hedef fiyat oluşursa alım emriniz gerçekleşir, oluşmazsa alım emriniz gerçekleşmez.
5. İlk Hisse Senedinizi Satın
Satın aldığınız hisse senedi fiyatı satmak üzere aldığınız hedef fiyata ulaştığında yatırım hesabınıza girerek ilgili hisse senedini artık (istiyorsanız) satabilirsiniz. Satım işleminin ardından elde ettiğiniz kazanç kârı (kazanç elde ettiyseniz) yatırım hesabı bakiyenizde en geç iki iş günü içinde görülecektir.
Tıpkı alım için verdiğiniz emirler gibi hissenizi satmak için emirler vermeniz gerekir. Bu hususlara da açıklık getirelim:
Serbest emir ile satış için Borsa İstanbul’da oluşan anlık fiyat üzerinden satış geçekleşir. Borsa İstanbul’da fiyat ne ise o fiyat üzerinden hissenizi ya da hisselerinizin satışını serbest fiyata bırakırsınız. Örneğin, fiyat 17,44 TL olsa da 17,88 TL olsa da serbest satış emri verdiyseniz satış gerçekleşir.
Limitli emir ile satış için satmaya istekli olduğunuz en düşük fiyatı kendiniz belirlersiniz. Örneğin, hisse fiyatı 17,44 TL altına düşerse sat emri verdiğinizde fiyat belirlediğiniz tutara düşerse satış emriniz gerçekleşir.